Gedachten en emoties.

Hoe kunnen gedachten en emoties het gevoel van vitaliteit beïnvloeden? 

Je staat ervan te kijken wat de kracht van gedachten en emoties kan zijn op jouw welzijn. Hoe gaan we om met problemen en hoe kunnen we accepteren wat er is? Dit is nu typisch een onderwerp waar ook de nodige volkswijsheid over is. Haha…en als er volkswijsheid over is, dan is het waar…

Ik heb daarom ook even gekeken naar wat citaten en uitspraken over veranderen en acceptatie…

Uitspraken die wat mij betreft de kern raken van het onderwerp van vandaag:

De eerste is:

Verander wat je niet kunt accepteren,

maar accepteer wat je niet kunt veranderen.

De tweede, is een citaat met woorden van gelijke strekking:

Geef me moed om te veranderen wat ik kan veranderen,
Geef me wijsheid om te accepteren wat ik niet kan veranderen,
Geef me het inzicht om het verschil tussen beide te zien.

Deze laatste wordt toegekend aan Franciscus van Assisi en die leefde in de 12^e eeuw. Hij was de grondlegger van de kloosterorde van de Franciscanen. Daarmee zien we dat we al eeuwen worstelen met dezelfde problematiek, maar volgens mij zag Franciscus zag het goed…

Vaak richten we ons op het verminderen van problemen… en dat is vreemd, want veel problemen zijn nu eenmaal niet op te lossen. Als Vitaliteitscoach zie ik dat ook zo: wij lossen op wat we kunnen en accepteren wat niet valt op te lossen… Het is net volkswijsheid.

Vrijwel iedereen met problemen zegt gelukkiger te willen zijn. Dat is ook een mooi streven. Ze geven aan, dat als er meer momenten van geluk zouden zijn, dat de last van hun problemen draaglijker wordt. Dus niet zo zeer de problemen oplossen, maar meer momenten hebben van geluk… Door je meer te richten op hoe je problemen kunt accepteren, kun je dus eenvoudig gelukkiger zijn.

De problemen hoeven je leven niet langer te beheersen, zodat er ruimte vrijkomt voor rust en geluk.

In de psychologie wordt deze aanpak Cognitieve Gedragsherapie genoemd.

Als we dit combineren met mindfulness, dan ontstaat er een krachtige aanpak van vooral stress gerelateerde problemen.

Ik hoor je al denken….Mindfulness, Mindfulness… wat is dat ook al weer?  

Mindfulness betekent op een speciale manier oplettend zijn: bewust aanwezig zijn in het hier en nu, zonder te oordelen. Het doel bij mindfulness is het doorbreken van je ‘automatische piloot’, van onze neiging om te reageren zonder dat we ons daarvan echt bewust zijn. Jezelf ‘vangen’ voordat je in de ‘fout’ gaat.

Dus….met deze gecombineerde aanpak, kan je leren om in het hier en nu te leven, je bewust te zijn van je gedachte- en gevoelswereld en deze te accepteren…én zo voorkomen dat je niet door je gedachten wordt opgeslurpt.

Anders gezegd: een aanpak vanuit de ‘zijn’ stand… in plaats vanuit de ‘doe’ stand! In de ‘doe’ stand beoordelen we en handelen we. Dit gaat eigenlijk automatisch als ons brein een verschil constateert tussen onze huidige toestand en de gewenste toestand.

Dus… als we niet hebben wat we willen.

Dit is het beste merkbaar bij onaangename gevoelens.

De ‘doe’ stand verdwijnt pas als er een oplossing gevonden is of als andere urgentere zaken de aandacht opeisen.

Die ‘doe’ stand bestaat uit:

Analyseren, beoordelen, evalueren, oplossen, presteren, toetsen, plannen, doelen bereiken, veranderen… allemaal doe dingen. En vooral geschikt bij praktische, technische en intellectuele doe taken, maar is zo ingebakken dat we de ‘doe’ stand ook automatisch inschakelen bij emotionele kwesties. En daar werkt het niet goed voor.

Tegenover deze ‘doe’ stand, staat de ‘zijn’ stand en deze herkennen we als:

Niet oordelen, toelaten, niet streven, accepteren en begrijpen op basis van je directe ervaring.

Als emoties een rol spelen, is de ‘zijn’ stand veel geschikter. En mindfulness is, samen met bijvoorbeeld yoga, ademhalingsoefeningen en meditatie bedoeld om meer in die ‘zijn’ stand te komen.
 

Het belang om hiernaar te kijken, is dat we ons allemaal maar al te vaak laten meeslepen door onze gedachten en gevoelens. En dan met name die gedachten en gevoelens die te maken hebben met het verleden, de toekomst… of met wat er in het nu anders zou moeten zijn.

Je herkent het wel… iets zou niet zo moeten zijn… 
Daardoor verliezen we de aandacht voor het huidige moment!
 
We beleven onze directe omgeving minder intens, omdat we in onze gedachten ergens anders zijn!
We zijn er eenvoudigweg niet met onze gedachten bij. Als het ons lukt om in het ‘Hier en Nu’ te blijven, beleven we het leven een stuk intenser.
 
We zijn ons dan veel meer bewust van hoe het leven werkelijk is, in plaats van dat we reageren op onze – toch vaak negatieve – gedachten over hoe het leven zou moeten zijn!

Besef goed… je bent je gedachten niet! Je bent allen maar de waarnemer van je gedachten. Want die gedachten komen en gaan… wel 50.000 per dag (waarvan ook nog eens 70% negatieve gedachten zijn, omdat we ons vaak door angst laten leiden). Dus.. ruim 50.000 per dag… dat zijn er ruim 3.000 per wakker uur… of ruim 50 per minuut… Dat is iedere seconde een gedachte, continu.

Zelfs nu!!

Wil jij je laten meeslepen door je gedachten, of liever door je zijn, door je hart…?
Je bent je gedachten niet, je bent juist de stilte tussen deze gedachten.

Mindfulness en de bijhorende bewuste, open, vriendelijke aandacht die vrij is van veroordelingen, is de basis van aandacht gerichte cognitieve therapie. Mindfulness is nooit afhankelijk van wat er in je leven gebeurt. Het is een houding die je aan kunt nemen.

Je hebt er niets voor nodig om mindful in het leven te staan. Het is namelijk onze natuurlijke houding die we aannemen als we niet bezig zijn met problemen of andere dramatische zaken… je concentreert je op het hier en nu.

Vanuit ons perspectief, met name vanuit het westen, lijkt mindfulness een ongewone staat van bewustzijn. Ook al is het onze natuurlijke houding… best vreemd eigenlijk. Misschien ook wel omdat we er een beetje bang voor zijn…
 

Als we kijken naar de dierenwereld, zijn alle dieren op elk moment van de dag mindful. Zij leven altijd in het hier en nu… en denken alleen over zaken na als het nodig is. Wij mensen hebben de vreemde eigenschap om de hele dag te denken aan problemen die we toch niet kunnen oplossen of aan zaken die we toch niet kunnen veranderen. En bovendien herhalen we deze nutteloze gedachten ontelbare keren…

Kijk bijvoorbeeld naar Rebecca…bijna 40 jaar oud en getrouwd...zij loopt bijna dagelijks met de volgende gedachten:

Ik vind toch echt dat mijn partner mij meer aandacht zou moeten geven. Zal ik het hem gewoon eens zeggen? Nee… dan zegt hij vast dat hij erop zal letten…maar dat doet hij toch niet.. dat weet ik zeker.
 
Misschien moet ik hem eens een tijdje geen aandacht geven, hem een tijdje negeren. Misschien krijgt hij dan eindelijk eens door dat er iets mis is. lk moet ook altijd wel erg mijn best doen om te laten merken wat ik wil. Waarom is hij niet gewoon als Kees…die neemt tenminste nog wel eens een bloemetje mee voor zijn vrouw.

Nou… Deze innerlijke dialoog is slechts een voorbeeld van de vele nutteloze gesprekken die we met onszelf voeren. Dit vreemde gedrag komen we bij geen enkele diersoort tegen… maar wij mensen zijn er heel goed in. Het lijkt meer de standaard, dan eenvoudigweg je bewust te zijn van het hier en nu.

De voordelen van mindfulness in dit voorbeeld worden al snel duidelijk… Als Rebecca wat meer mindful zou zijn, zou ze haar partner minder verwijten en zou ze meer oog hebben voor wat hij wel te bieden heeft. Nu gingen de goede bedoelingen van haar partner aan haar voorbij, omdat ze zich alleen maar richtte op het bloemetje dat ze niet gekregen had.

Mindfulness kan van nut zijn bij allerlei gevoelens en gedrag waarvan wij last kunnen hebben. We beseffen dat we niet vanzelfsprekend mee hoeven te gaan in het drama van onze problemen.

Er is ook het nodige wetenschappelijk onderzoek gedaan naar mindfulness en daaruit blijkt dat het effectief kan zijn of een goede aanvulling bij diverse klachten: bij …stress en burn out, depressieve klachten, sociale fobieën, eetstoornissen, pijnklachten, ADHD, paniekstoornissen, verslavingen én relatieproblemen… en ga nog maar even door.

Uit het onderzoek blijkt dat mindfulness 5 belangrijke facetten kent:

benoemen – opmerkzaam handelen – niet oordelen – niet reageren – observeren

En dit bedoelen we ermee:                                                                                                       

1                    Met Benoemen – je innerlijke ervaringen in woorden kunnen                                  beschrijven.

2                    Met Opmerkzaam handelen – je activiteiten met actieve aandacht

                      uitvoeren.

3                    Met Niet oordelen – de afwezigheid van positief en negatief

                      commentaar op je gedachten en gevoelens.

4                    Met Niet reageren – toelaten wat je ervaart, zonder te reageren

                      met de automatische piloot.

5                    Met Observeren – je bewust blijven van ervaringen, ook al zijn

                      deze onaangenaam of pijnlijk.

Je zou het bijna kunnen vangen in het woord Acceptatie. Maar acceptatie is feitelijk geen direct onderdeel van mindfulness, eerder een resultaat dat na verloop van tijd geleidelijk ontstaat.

Maar… waarom werkt mindfulness nu eigenlijk?

Het is echt geen hocuspocus… sterker nog, we zeiden net al dat mindfulness eigenlijk onze natuurlijke houding is, voordat we geladen worden met onze oneindige gedachten. 
 

Het is wel interessant om hier nog wat dieper naar te kijken.

Jezelf blootstellen aan situaties die je normaliter uit de weg gaat, is de basis… ook bij mindfulness, omdat je dan leert je emoties toe te laten. Je durft meer en kunt beter de confrontatie aan met situaties die je anders vermijdt. Je doorbreekt als het ware de oorzaak van je emotionele problemen.

Je merkt ook beter waar je zit met je aandacht, waardoor je minder ‘in je hoofd’ zit en minder energie verspeelt aan dagdromen of piekeren. Een betere en ongekleurde verwerking van informatie is nodig om optimaal te functioneren.

Meditatie is een belangrijk onderdeel van mindfulness en al sinds de jaren 50 blijkt dat meditatie leidt tot aantoonbare veranderingen in de hartslag, ademhaling en hersenactiviteiten. Ook een toename in de dikte van bepaalde hersendelen en verandering in je immuunsysteem. Dit alles leidt tot een algemene verbetering van de fysieke en geestelijke gezondheid en tot een positief effect op je emotionele problemen.

De belangrijke facetten van mindfulness van zojuist… niet oordelen, niet impulsief reageren en je ervaringen observeren (ook al zijn deze onaangenaam en pijnlijk) vergroten het medeleven met tolerantie en acceptatie.

En het bijzondere is dan, en het lijkt tegenstrijdig, maar als je stopt met je strijd om iets te veranderen, ontstaat er juist ruimte voor verandering.

Kort en goed:

·        Mindfulness is aandacht… toelaten en niets doen.

·        Met mindfulness leer je gevoelens beter toe te laten en los te komen van

         patronen.

·        Meditatieoefeningen kunnen helpen om mindfulness verder te ontwikkelen.

·        Mindfulness kan van nut zijn bij allerlei gevoelens en gedrag waarvan wij

         last kunnen hebben.

Misschien wel even leuk om tijdens deze blog te doen:

Een korte mindfulnessoefening… de bekende 3 minuten oefening, die je zelf kunt doen op momenten dat je stress, angst of negatieve gedachten ervaart.

Het zijn 3 stappen… 1 = bewust wording, het uitschakelen van je automatische piloot. 2 = aandacht op je ademhaling zonder af te dwalen. 3 = je aandacht uitbreiden naar hele lichaam.

Het werkt als volgt, doe even mee!

Zoek een plekje om te zitten, rechtop met je beide voeten op de grond en je handen op je benen:
 

Minuut 1
 
Word je bewust van waar je bent. Kijk om je heen en voel de plek waar je zit. Wees je bewust van alle gedachten die nu door je hoofd gaan. Zie die gedachten als gebeurtenissen die aan jou voorbijtrekken. Kijk naar je gedachten en merk de gevoelens op die daarbij opkomen. Je hoeft niets te doen met die gevoelens. Wees je er alleen op een milde wijze van bewust. Je gevoelens hoeven niet per se positief te zijn. Ze zijn zoals ze zijn… en je accepteert waar je bent.
 
Minuut 2

Je hebt zojuist je automatische piloot uitgezet en bent weer bewust. Breng je aandacht helemaal terug naar je ademhaling. Adem in….en adem uit. Ervaar hoe de lucht je longen instroomt…en weer uit…en weer in. Merk hoe je onderbuik uitzet en weer krimpt. Laat je ademhaling stromen en blijf bewust. Telkens als je aandacht afdwaalt, keer je weer terug naar je ademhaling. Merk hoe de lucht weer je longen instroomt… en weer uit… Wees je bewust van je ademhaling.

Minuut 3

Breid langzaam je bewustzijn uit naar je hele lichaam. Voel hoe je lichaam met je ademhaling mee-ademt. Adem in… en weer rustig uit. Wees je bewust van elke beweging en sensatie in je lichaam. Breid je aandacht nog wat verder uit naar je gewicht. Voel hoe je lichaam je gewicht ondersteunt. Wees je bewust van je lichaam. Adem rustig in…en adem weer rustig uit.

Wat je nu hebt gedaan, in 3 minuten tijd… is je zelf uit de automatische piloot gehaald, je aandacht op je ademhaling en je hele lichaam gericht. En je aandacht naar het hier en nu gebracht.

Deze oefening is eenvoudig, voor iedereen toegankelijk en (bijna) overal te doen. Gun jezelf dagelijks deze 3 minuutjes om je bewustzijn te trainen. En doe de oefening zeker op de momenten als je stress, angst of negatieve gedachten ervaart.

Tijdens mijn wandelexcursies met Outscape business vitality, doe ik met bedrijven en ondernemers tijdens de wandeling regelmatig een soortgelijke oefeningen. Meestal moeten de deelnemers even wennen; ze zijn niet bekend met hun eigen overkill aan gedachten. En ook niet dat hun beoordeling van situaties en hun onbewuste gedachtenpatroon, van zo’n groot belang zijn voor het effect dat stress op hen heeft… En daarmee dus ook op hun niveau van vitaliteit.

Zodra ik ze uit de automatische piloot haal, begint hun bewustzijn.

Dit soort oefeningen zijn belangrijk om jezelf bewust te worden dat gedachten en emoties het onrust en stress kunnen aanwakkeren. En daarmee dus ook je vitaliteit beïnvloeden.

Mindfulness betekent op een speciale manier oplettend zijn: bewust aanwezig zijn in het hier en nu, zonder te oordelen. Het doorbreken van onze ‘automatische piloot’ van reageren.

Ik gun je dan ook van harte minder automatische piloot reacties en meer momenten van bewustzijn! Dat je weet waar je zit met je aandacht en daardoor minder ‘in je hoofd’ zit en minder energie verspeelt aan dagdromen of piekeren.